طبق قانون، بطور کلی انگیزه افرادی که بدون داشتن مجوز،لباس نیروی انتظامی و پلیس یا یونیفرم سایر نیروهای مسلح را می پوشند به سه دسته تقسیم می گردد:گاهی افرادی قصد سوء استفاده از لباس نیروهای انتظامی و نظامی را داشته و اغلب از این طریق اقدام به تهدید و اخاذی می کنند. در مقابل اشخاصی نیز وجود دارند که بدون سوءاستفاده و تنها با قصد تظاهر و فریب به لباس نیروهای مسلح در می آیند و افراد دسته سوم نیز انگیزه هایی نظیر هنرهای نمایشی،تئاتر،سینما،دوربین مخفی و… را دنبال میکنند. قانون مجازات اسلامی در ماده556قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات هر سه فرض مذکور در نظر گرفته شده است.
قانونگذار طبق قانون اساسی سوءاستفاده از لباس و نشان نظامی و لباس پلیس را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است. در ماده ۵۵۶ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 در خصوص «استفاده غیرمجاز از البسه، نشان‌ها، مدال‌ها و درجات نظامی» توسط مردم عادی آمده است «هر کس بدون مجوز و به صورت علنی، لباس‌های رسمی مأموران نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی ایران، نشان‌ها، مدال‌ها یا سایر امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزیی که موجب اشتباه شود، مورد استفاده قرار دهد، در صورتی که عمل او به موجب قانون دیگری مستلزم مجازات شدیدتری نباشد، به حبس از سه ماه تا یک سال یا جزای نقدی از یک میلیون ریال و پانصد هزار ریال تا 6 میلیون ریال محکوم خواهد شد و در صورتی که از این عمل خود سوء استفاده کرده باشد به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
بر اساس ماده ۱۲۶ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح نیز «هر نظامی که علناً نشان‌ها، مدال‌ها، علایم و درجات نظامی و البسه نظامی داخلی یا خارجی را بدون تغییر یا با تغییر جزیی که موجب اشتباه شود، بدون مجوز یا بدون حق، استفاده کرده یا از لباس، موقعیت، شغل و کارت شناسایی خود برای مقاصد غیرقانونی استفاده کند، به حبس از 6 ماه تا دو سال محکوم می‌شود، مگر اینکه به موجب این قانون یا قوانین دیگر، مستلزم مجازات شدیدتری باشد که در این صورت به آن مجازات محکوم می‌شود.» البته این ممنوعیت شامل چراغ پلیس و چراغ لباس پلیس نمی شود.
آیا اگر شخصی از نشان یا لباس نظامی کشور دیگری استفاده کند، بازهم مرتکب جرم شده است؟
طبق قانون، در پوشیدن لباس پلیس تفاوتی از حیث اینکه موارد فوق‌الذکر باید ایرانی یا خارجی باشد وجود ندارد؛ یعنی اگر شخصی از نشان نظامی کشور دیگری استفاده یا لباس نظامی کشور دیگری را بر تن کند، بازهم مرتکب جرم شده است.
اگر شخصی لباس، مدال، نشان یا درجه نظامی مورداستفاده را تغییر دهد به‌طوری‌که دیگر لباس رسمی و تعریف‌شده نظامی محسوب نشود مثلاً رنگ لباس، شکل، رنگ درجه، نشان یا مدال را تغییر دهد و با این تغییر، کسی پی به اصل و رسمی نبودن و تفاوت آن با لباس یا مدال یا درجه یا نشان اصلی ببرد، در این صورت عمل او جرم نیست. اما اگر تغییر در لباس یا دیگر موارد به‌گونه‌ای باشد که کسی متوجه تفاوت آن نشود و تصور کند اصلی است، عمل شخص نظامی جرم است.
طبق قانون استفاده از لباس پلیس ، شرط دیگر تحقق این جرم، استفاده بدون حق و غیرمجاز است. اگر شخص نظامی، به‌صورت قانونی، مجوز و حق استفاده از لباس یا دیگر موارد را در آن زمان یا مکان داشته باشد و می‌توانسته آن لباس را بپوشد و پوشید، یا از نشان درجایی استفاده کند که حق استفاده را دارد، مرتکب جرم نشده است.
این در حالی است که اگر در حین انجام مأموریت، حق استفاده از نشان یا درجه یا لباسی را طبق قانون نداشته باشد ولی از آن‌ها استفاده کند، عمل او جرم بوده و طبق مواد ۱۲۶ یا ۱۲۷ مجازات خواهد شد. به‌عنوان‌مثال مطابق ماده ۱۱۳ قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران «نظامیان بازنشسته حق استفاده از لباس مخصوص نظامی را ندارند مگر در موارد خاصی که استفاده از لباس نظامی از طرف ارتش اعلام شود. »
مجازات غصب عناوین و مشاغل چیست؟
مجازات جعل عناوین نظامی
در حالت کلی جرم غصب عناوین و مشاغل دولتی جز جرایم، در زمره جرایم علیه امنیت می‌باشد و دارای مصادیق مختلفی می‌باشد. یکی از مصادیق بارز آن در جامعه، استفاده از لباس نظامی و پلیسی بدون مجوز می‌باشد؛ بر اساس قانون مجازات کشور ما مجازات غصب عناوین و مشاغل به موارد زیر تقسیم می شود:
- حبس از شش ماه تا دو سال.
- حبس از سه ماه تا یک سال.
- جزای نقدی.
ارگر از لباس های نظامی مثلا لباس نیروی زمینی ارتش (لباس استتار جنگلی) که بدون هیچ آرم و علائم و درجه ای است استفاده کنیم آیا این نیز جرم است؟
به طور معمول لباس ارتش بدون درجه مشکلی نداره. مگر اینکه در شرایط خاصی (مثلا برای فریب) استفاده بشه.