امروزه استفاده از دوچرخه به طور شگفت انگیزی در حال افزایش است. استفاده از دوچرخه در معابر شهری، در کنار خواصی که برای سلامتی دارد، میتواند به بهبود مشکلات ترافیک شهری و آلودگی هوا کمک کند. دوچرخه های شهری با اشغال فضای کمتر نسبت به خودرو های سواری و همچنین نداشتن آلودگی های محیطی، میتوانند به عنوان بهترین وسیله نقلیه شهری سالم معرفی شوند.
بررسی تاثیرات دوچرخه در کاهش ترافیک
شاید دوچرخه نسبت به سایر وسایل نقلیه ساده تر به نظر بیاید و جثه کوچک تری داشته باشد، اما استفاده از آن به عنوان وسیله ای برای جا به جایی افراد در مسیرهای شهری و جاده ای بسیار مفید بوده و از مزایای بیشماری برخوردار است. به همین منظور امروزه بسیاری از جوامع پیشرفته بشری و کشورهای در حال توسعه روی به استفاده از دوچرخه برای حمل و نقل شهری آورده اند. چرا که بدین وسیله می توانند کمک به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کنند و در راستای سلامت جسمی و روانی جامعه گام عظیمی بردارند.
- از آن جایی که به طور متوسط هر شش عدد دوچرخه با یک عدد وسیله نقلیه شخصی برابری می کند، افراد در صورت استفاده از آن برای ترددهای بین شهری خود دیگر به مشکلاتی نظیر اتلاف وقت در ترافیک های سنگین، انتظار برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی و شلوغ و کمبود جای پارک برخورد نخواهند کرد
- از سویی دیگر افراد می توانند با دوچرخه بدون نیاز به سوخت و صرفا با نیروی انسانی در مسیرهای مختلف تردد داشته باشند. در نتیجه استفاده از دوچرخه بسیار مقرون به صرفه بوده و شخص می تواند با کم ترین هزینه و سریع ترین زمان ممکن به مقصد خود برسد.
- علاوه بر موارد گفته شده دوچرخه سواری به سلامت جسم و روان افراد کمک کرده و باعث می شود تا دوچرخه سواران به دلیل مسائلی نظیر نداشتن ترافیک های کسالت بار روزانه، با نشاط و سلامت بیشتری در محل کار یا تحصیل خود حضور پیدا کنند.
- در ضمن دوچرخه سواران برای پارک وسیله نقلیه خود دیگر نگرانی نخواهند داشت و می توانند آن را در کم ترین فضای موجود، قرار دهند و یا برای ساخت پارکینگ دوچرخه، فضای زیادی اشغال نخواهد شد.
- باید به این نکته توجه داشت که با دوچرخه می توان از مکان های باریک و کوچه های قدیمی هم به راحتی عبور کرد. در نتیجه با سیاست گذاری دولت برای استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه، بافت تاریخی و قدیمی شهر هم محفوظ مانده و دستخوش تغییرات نمی گردد. حتی دوچرخه سواران برای رسیدن به مقصد خود می توانند مسیرهای مختلفی را انتخاب کنند و با جلوگیری از تجمع افراد در یک مسیر، مانع از ایجاد ترافیک شوند.
- لازم به ذکر است که دوچرخه به دلیل عدم استفاده از سوخت، هیچ گونه آلودگی ایجاد نمی کند و استفاده از آن در حفظ محیط زیست هم بسیار موثر می باشد.
نکاتی برای آماده سازی شهر برای استفاده از دوچرخه
شاید استفاده از دوچرخه بسیار حائز اهمیت باشد اما برای جایگزینی آن به عنوان وسیله نقلیه در ترددهای شهری و جاده ای، نیاز به آماده سازی بستری مناسب توسط مسئولین خواهیم داشت تا در این راستا افراد برای استفاده از دوچرخه به جای وسایل نقلیه عمومی و خودروهای شخصی ترغیب شوند.
از این رو در ادامه به بررسی برخی از اقدامات مهم و کاربردی برای آماده سازی فضای شهر در جهت استفاده از دوچرخه خواهیم پرداخت.
مسیرهای دوچرخه سواری
طراحی مسیرهای دوچرخه وایجاد موقعیت فضایی مناسب برای دوچرخه سواری ساکنین و به خصوص کودکان از سطح محله ها تا سطح شهر موجب نهادینه شدن فرهنگ استفاده از دوچرخه به جای اتومبیل در میان سازندگان نسل های آینده جامعه وشهرنشینان می گردد.
خانه های دوچرخه
در ضمن شهرداری بهتر است مکان هایی را برای کرایه دادن دوچرخه مشخص نمایند تا در این راستا عموم افراد با کرایه کردن دوچرخه به صورت ساعتی، توانایی استفاده از این وسیله نقلیه را داشته باشند.
ایجاد فضای مناسب برای پارک دوچرخه
در ادامه مسئولان شهرسازی باید مکان هایی را آماده کنند تا افراد بتوانند دوچرخه خود را در آن مکان پارک نموده و با خیالی آسوده به امور روزانه خود بپردازند.
حتی در بسیاری از کشورهای پیشرفته بخشی از وسایل حمل و نقل عمومی نظیر مترو را به دوچرخه اختصاص داده اند تا در این راستا دوچرخه سواران بتوانند به راحتی و بدون در نظر گرفتن مسافت با دوچرخه خود به سفرهای درون شهری بپردازند.
آماده سازی فضای شهر
علاوه بر موارد گفته شده باید فضای شهری، سطوح خیابان و جاده ها عاری از پستی و بلندی باشد و به گونه ای طراحی شود تا دوچرخه سواران در شهر هم مانند سایر وسایل نقلیه به راحتی و بدون خطر تردد داشته باشند و برای حرکت در سطح شهر به مشکل برخورد نکنند.
عرضه تجهیزات جانبی دوچرخه
قطعا برای افزایش سطح ایمنی دوچرخه سواران، نیاز است که فروشگاه های تجهیزات جانبی دوچرخه و همچنین تجهیزات ایمنی دوچرخه مانند چراغ دوچرخه در سرتاسر شهر مجهز شوند، که این امر نیاز به حمایت دستگاه های مربوط دارد. یکی از مناسب ترین محصولات برای افزایش سطح ایمنی دوچرخه سواران، چراغ هشداری دوچرخه کربن لایت است.
نقش استفاده از دوچرخه در بهبود معضل ترافیک در شهر تهران
ترافیک و آلودگی هوا از مشکلات اصلی شهر تهران است. گهگاهی می شنویم که برای حل بخشی از این مشکل دوچرخه مورد توجه قرار می گیرد و حتی مسیر ویژه دوچرخه نیز در مسافت محدودی ساخته شده است. که نمونه آن مسیری است در بلوار کشاورز. گذشته از اینکه مسیر بلوار کشاورز بی استفاده است و در حد یک اقدام نمایش باقی مانده است ، دوچرخه نقشی در رفت آمد روزانه شهروندان ندارد و بیشتر یک تفریح یا ورزش است. حضور کم رنگ دوچرخه در شهر دلایل اجتماعی، طبیعی و کالبدی دارد که نقش دلایل کالبدی و طبیعی مهم تر است. تهران کلانشهر بزرگی است که بر دامنه جنوبی کوه های البرز گسترش یافته است.
مشکلات دوچرخه سواری در تهران
اختلاف ارتفاع جنوب تا شمال شهر حدود ۶۰۰ متر است و این امر استفاده از دوچرخه را در راستای شمالی- جنوبی مشکل می کند. نحوه پراکندگی کاربری در سطح شهر و بویژه مهاجرت کاربریهای اداری و خدماتی سطح بالا به ناحیه شمالی شهر به شدت این مسأله می افزاید. بدلیل مختصات جغرافیایی خاص نبود تسهیلات لازم از قبیل مسیر ویژه دوچرخه دارای اهمیت کمتری است. اما در مقابل از لحاظ شرایط آب و هوایی به غیر از مدت کوتاهی در تابستان و زمستان در بقیه اوقات سال دما و میزان رطوبت در تهران مانعی برای دوچرخه سواری نیست.
در عین حال برای افرادی که محل کار و زندگی آنها نزدیک است دوچرخه می تواند وسیله ای مطلوب باشد که در این زمینه نیازمند کار فرهنگی هستیم. اما می توان امیدوار بود که با تکمیل شبکه مترو، شهروندان بیشتری به استفاده از دوچرخه و مترو ترغیب شوند. برای این کار باید فضای پارکینگ مناسب و سیستم های دوچرخه اجاره ای عمومی را در ایستگاه های مترو طراحی کرد. اگر وسعت ، جغرافیا و بعضی عوامل فرهنگی مانع برای رشد دوچرخه سواری در تهران است که باعث بهبود مشکلات ترافیک شهری شود، در عوض در شهرهای کوچک و متوسط امکان رشد و رواج آن بیشتر است.
جایگزینی موتور با دوچرخه
می توان تهران را شهر موتور سواران نامید. موتور به قیمتهای مختلفی در دسترس است، بنزین کمی مصرف می کند و محدودیت ورود به طرح ترافیک ندارد. موتور سواران کمتر به قوانین رفت آمد اعتنا می کنند و در ترافیک سنگین شهر از تمام فضای خیابانها و پیاده روها استفاده می کنند. در نتیجه موتور به وسیله رایجی مبدل شده است بوِیژه برای قشرکم درآمد یا آنهایی که محل کار و زندگی اشان در محدوده مرکزی شهر است.
موتور برای خیلی از شهروندان ابزار اصلی کسب درآمد است که البته اگر این استفاده با رعایت نکات ایمنی و ترافیکی باشد ایرادی بر آن وارد نیست. اما می بینیم که موتور سیکلت ها ترافیک را آشفته می کنند، صدمات جانی زیادی به بار می آورند و صدای گوش خراش بیشتر آنها آلودگی صوتی را دو چندان کرده است. شخصا موتورهای موسوم به هوندا ۱۲۵ و کپی های آن را به خاطر صدای زیاد وشکل ظاهریش از بدترین مظاهر شهر تهران می دانم./شهرسازی آنلاین
